Van levensboom tot voorspoedvogel

Hindeloopen 07-2022

Wie aan Hindeloopen denkt, denkt als vanzelf aan de typische Hindelooper schilderkunst. Ook Shen Yuan, die de Flora & Fauna fontein in Hindeloopen ontwierp, was onder de indruk van het ambachtelijke schilderwerk en de geschiedenis van het bijzondere stadje.

Zelfverzekerd beweegt Titus Stallmann zijn penseel over het hout. Onder zijn vlugge vingers ontstaan als vanzelf bloemen, blaadjes, een vogel… ‘Nu moet ik even goed opletten, dit moet in één keer goed’, zegt Titus, terwijl hij een strakke lijn zet. ‘Zo, die staat.’ We staan in de winkel van Roosje Hindeloopen, waar de traditionele schilderkunst wordt toegepast. Overal waar je kijkt, staan voorwerpen beschilderd in de Hindelooper stijl. Al het schilderwerk komt van de hand van Titus. Samen met zijn broer Johan staat hij aan het roer van Roosje Hindeloopen: Johan maakt de meubels, Titus beschildert ze. 

Overgrootvader Arend Roosje

Titus en Johan zijn de vierde generatie die de kunstvorm beoefenen. Het was hun overgrootvader die in 1896 bij de grondlegger van Hindelooper schilderkunst in dienst ging: Arend Roosje. Toen deze in 1914 overleed, zette familie Stallmann de zaak voort. Sindsdien gaat deze over van vader op zoon. Titus vertelt met grote trots over de geschiedenis van zijn familie, stad en ambacht. ‘De schilderkunst zoals we die vandaag de dag beoefenen, ontstond al in de zeventiende eeuw. Hindeloopen was toen gericht op de zeevaart. De schepen voeren vooral naar Scandinavië voor de houthandel. Daar kwamen ze in aanraking met de traditionele Scandinavische schilderkunst.’ De scheepvaart maakte van Hindeloopen een rijke stad. Inwoners hadden de middelen om hun huizen te versieren met luxe houtsnijwerk. Sommige commandeurs en kapiteins lieten zelfs schilders uit Scandinavië overkomen om hun huizen te beschilderen in de traditionele stijl. Rond 1800 verdween de handel en raakte Hindeloopen in verval. Om te voorkomen dat het houtsnij- en schilderwerk zou verdwijnen, pakten ambachtslieden zelf penseel en beitel. En één van hen was Arend Roosje. Hij baseerde zijn werk op het Scandinavische schilderwerk, maar hij gaf er zijn eigen draai aan. Zo legde hij de basis voor de schilderkunst zoals we die vandaag de dag kennen.

Fotograaf: Lukje Photography

Chinese en Friese paradijsvogels

Titus inspireert met zijn verhaal de Chinese kunstenares Shen Yuan, die de fontein voor Hindeloopen mocht ontwerpen. Zijn verhaal en het stadswapen van Hindeloopen voegden zich samen met het culturele erfgoed van Shen Yuan. Ze creëerde een fontein bestaande uit een koperen levensboom, omringd door twee geweien. In de boom zitten vijf paradijsvogels, – ook wel voorspoedvogels genoemd – staan symbool voor een behouden vaart.
“Zeelui namen ze vaak mee op hun reizen.” vertelt Titus. “Je vindt de voorspoedvogel daarom terug in de vlag van Hindeloopen, maar ook in de patronen van mijn schilderwerk. Zo bevat de fontein dus een subtiele, maar hele mooie verwijzing naar ons ambacht.”

Terwijl de koperen levensboom en de vogels in China door lokale ambachtslieden werden gemaakt, werkten in Hindeloopen de noeste handen aan het houten gewei. In hun loods van Skipshelling Blom werd een stalen frame bekleed met acoyahout. Titus vertelt eerlijk dat het vooral zijn broer Johan was die aan het gewei werkte: “Hij is tenslotte de man van het hout. Ik ben blij dat Shen Yuan de Hindelooper historie en ons ambacht op zo’n mooie manier in haar fontein heeft verwerkt. Het is een kunstwerk waar we als stad trots op mogen zijn.”