Blog: Historische havenstad
In de Friese havenstad Harlingen ligt een achttien meter lange potvis, gemaakt van kunsthars. Het levensgrote kunstwerk is gemaakt door Jennifer Allora en Guillermo Calzadilla. Ze willen met hun werk mensen bewust maken van de gevolgen van globalisering en industrialisatie.
Het kunstenaarsechtpaar Allora & Calzadilla woont in Puerto Rico. Met alle middelen die in de hedendaagse kunst ter beschikking staan, bekritiseren ze de meedogenloze en gewelddadige uitbuiting van mens en natuur. Hun werk bevindt zich onder meer in de collectie van het MoMa in New York, het Centre Pompidou en Tate Modern. Zij bezochten Harlingen en ontdekten dat deze stad en haar geheimen past bij hun missie.
De kracht van de zee
Allora & Calzadilla werden geïnspireerd door het verhaal over de kustwacht die een gestrande potvis probeerde te red – den. “Tijdens ons bezoek hoorden we al dat de walvisvaart vroeger een belangrijke activiteit was en dat de walvis een grote rol speelde in de geschiedenis van Harlingen. We besloten dat onze fontein een verwijzing zou zijn naar de relatie tussen dier en mens. Eens was de walvis een handelsvoorwerp en een symbool voor de sublieme krachten van de zee. Tegenwoordig zijn ze het slacht – offer van het dwaze verlangen van de mens om controle te hebben over alle levensvormen.” Het resultaat is de levensechte potvis, die bij de Zuiderpier in de Willemshaven ligt. De waterstraal die eens in de zoveel tijd uit zijn spuitgat komt, verbeeldt de levenskracht die in het dier zit.
Walvisvaart en visserij
Harlingers verdienden vroeger hun geld met de walvisjacht. Honderden schepen voeren uit om te jagen op de machtige dieren om ze met een harpoen te vangen en doden. In 1663 hadden de Harlingers zelfs een eigen nederzetting bij Spitsbergen om ook de Noorse zee te bevaren. Na 1815 begon de bloeiperiode van de walvisvaart pas echt. De belangrijkste producten waren walvistraan (olie) en balein. De olie werd gebuikt als lampenolie, bestanddeel van verf en zeep en om leer soepel te houden. De baleinen, het ‘gebit’ van de walvis, deden dienst als spaken van paraplu’s en versteviging in hoepelrokken en korsetten. In 1873 stopte de laatste Nederlandse walvisjacht. Tegenwoordig varen de schepen onder de vlag van De Historische Zeilvaart Harlingen uit als authentieke charter-zeilschepen die je de Waddenzee laten zien.
Bezoek historisch Harlingen
Deze gezellige, kleine stad ademt de historie van vervlogen tijden. Nergens in Nederland vind je zoveel gerestaureerde monumenten per vierkante meter. Nee, zelfs niet in Amsterdam. Zwerf door de oude straatjes en vergaap je aan prachtige pakhuizen, geweldige gevels en bijzondere binnenhavens. Bezoek de replica van het expeditieschip van Willem Barentsz. In het bijbehorende bezoekerscentrum leer je alles over zijn barre tocht naar Nova Zembla. Het past om daarna naar het achttiende-eeuwse koopmanshuis het Hannema-huis te gaan. Tegenwoordig is het een museum en gemeentearchief ineen, waar regelmatig exposities en tentoonstellingen te zien zijn. Het centrum van de stad heeft fijne terrassen en wie een vorkje wil prikken kan hier zijn culinaire hart ophalen.